หน้าต่างความรู้ "ข้าวชาวนาและเกษตรอินทรีย์"
กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ (กษ.) ร่วมกับ องค์กรความร่วมมือระหว่างประเทศของเยอรมัน (GIZ) จัดทำโครงการเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตและลดภาวะโลกร้อนจากการทำนาเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืน หรือโครงการ Thai Rice NAMA ซึ่งได้รับการสนับสนุนงบประมาณ 14.9 ล้านยูโร หรือราว 600 ล้านบาท จากรัฐบาลประเทศเยอรมนี สหราชอาณาจักร เดนมาร์ก และสหภาพยุโรป ผ่านโครงการ NAMA Facility อ่านต่อ ปัจจุบัน “เครือข่ายวิสหกิจชุมชนกลุ่มข้าวสัจธรรมอำนาจเจริญ” มีสมาชิกชาวนารวมทั้งสิ้น 617 คน มีการเชื่อมโยงภาคีเครือข่ายทั้งในระดับต้นน้ำ กลางน้ำ ปลายน้ำ ของโซ่คุณค่าข้าวหอมมะลิอินทรีย์ กลุ่มวิสาหกิจชุมชนกำหนดราคาเองได้ โดยใช้กลไกและระบบของกลุ่มวิสาหกิจในการยกระดับการผลิต การตลาด การสร้างแบรนด์ผลิตภัณฑ์ข้าวหอมมะลิอินทรีย์ของชาวนารายย่อย ไปจำหน่าย อ่านต่อ
ภาคเกษตรนับว่ามีความสำคัญอย่างยิ่งต่อเศรษฐกิจและสังคมของประเทศไทยตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน ที่ผ่าน
มาได้มีการศึกษาโครงสร้างและพลวัตของภาคเกษตรกันอย่างแพร่หลาย แต่ส่วนใหญ่ใช้ข้อมูลระดับมหภาค ทำให้ยากที่จะเข้าใจปัญหาอย่างลึกซึ้งพอที่จะนำไปสู่การกำหนดและมุ่งเป้านโยบายที่เหมาะสมได้ บทความนี้เป็นตอนแรกของ mini series ของบทความ aBRIDGEd ที่จะนำเสนอการวิเคราะห์เชิงลึกถึงโครงสร้างและการเปลี่ยนแปลงภาคเกษตร โดยใช้ฐานข้อมูลขนาดใหญ่จากทะเบียนเกษตรกรและสำมะโนเกษตรอ่านต่อ		 ตามไปดูกันว่ามีภาคีเครือข่ายของ Farmer Shop ไปออกบู๊ทโชว์สินค้ากันมากน้อยแค่ไหน มีบู๊ทอดัมส์เอนเตอร์ไพรเซส จำกัด ซึ่งทำเรื่องของผักออการ์นิค โดยไม่เน้นส่งเข้าห้าง แต่เน้นร้านเฉพาะทางด้านสุขภาพ บู๊ทศูนย์เรียนรู้พี่น้องสองตำบล อำเภอสามพราน บู๊ทตลาดสุขใจ และบู๊ทแองเจิลออการ์นิค ซึ่งมีการทำเรื่องของน้ำมันมะพร้าว บู๊ทกลุ่มวิสาหกิจชุมชนหนองบัวแดง บู๊ทไพรทิพย์ ซึ่งทำกระเจี๊ยบออการ์นิคอบกรอบ และบู๊ทผลิตภัณฑ์ซองเดอร์ ซึ่งล้วนแต่มีความน่าสนใจด้วยกันทั้งสิ้น อ่านต่อ
ภาคตะวันออกเฉียงเหนือเป็นแหล่งปลูกข้าวหอมมะลิที่สำคัญของประเทศไทย เป็นที่นิยมทั้งในตลาดในประเทศและนอกประเทศ โดยมีทั้งพันธุ์ที่ไวแสง และพันธุ์ที่ไม่ไวแสง ซึ่งข้าวหอมมะลิในทุ่งกุลาจะมีสารความหอมมากกว่าข้าวหอมมะลิที่ปลูกในแหล่งอื่นๆ ข้าวหอมมะลิในทุ่งกุลาหรือข้าวเกิดบุญ เกิดจากการสร้างความร่วมมือ และรวมตัวเกิดเป็นเครือข่ายคุณค่าขึ้น ด้วยความร่วมมือระหว่างมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ภายใต้สถาบันวิชาการด้านสหกรณ์ สกว, และสหกรณ์การเกษตรในพื้นที่ อ่านต่อ อย่างที่ทราบกันดีว่าชาวนานั้นมักจะโดนเอาเปรียบอยู่เสมอ ทั้งจากพ่อค้าคนกลาง ทั้งจากเจ้าหนี้นอกระบบ นอกจากว่าชาวนาที่อยู่ได้จะต้องมีที่ดิน หรือ ทุนเป็นของตนเอง จึงจะมีโอกาสได้ประโยชน์ตามเจตนารมย์ของรัฐ ดังนั้นเพื่อแก้ปัญหาและพัฒนาอย่างยั่งยืน จึงต้องส่งเสริมการออมและสร้างวินัยทางการเงิน ซึ่งทีมวิจัยของมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ได้ริเริ่มหลักสูตร “ชาวนามืออาชีพ” เพื่อให้ชาวนาได้ปรับทัศนคติ วิธีคิด และวิถีชีวิตให้เกิดความสมดุล อ่านต่อ
นวัตกรรมข้าว
นวัตกรรม คือ สิ่งใหม่ที่เกิดจากการใช้ความรู้และความคิดสร้างสรรค์ที่มีประโยชน์ต่อเศรษฐกิจ และสังคมต่อไปในอนาคต เมื่อนำข้าวไปแปรรูปอย่างต่อเนื่องแล้วจะได้ผลิตภัณฑ์ข้าวมากมาย  แบ่งเป็น 2 ประเภท คือ ผลิตภัณฑ์อาหาร และผลิตภัณฑ์ไม่ใช่อาหาร เพื่อให้ได้ผลิตภัณฑ์ข้าวที่หลากหลายเพิ่มมากขึ้น จึงต้องมีแนวคิดพัฒนาให้เกิดนวัตกรรมหรือสิ่งใหม่ ซึ่งเริ่มต้นจากการปรับปรุงพันธุ์ข้าวใหม่ ให้มีองค์ประกอบทางเคมีในข้าวที่เป็นประโยชน์มากขึ้น ... อ่านต่อ		 โครงการนี้มีฐานแนวคิดมาจากหลักการประกันความเสี่ยง เนื่องจากความผันผวนของราคา โดยเป็นการทำสัญญาข้อตกลงระหว่างรัฐกับเกษตรกรผู้ปลูกข้าวว่าควรได้รับผลตอบแทนการปลูกข้าวจำนวนเท่าใด ซึ่งนอกจากจะเป็นการสร้างหลักประกันด้านรายได้ให้กับเกษตรกรแล้ว ยังเป็นการสนับสนุนกลไกตลาดข้าวเปลือกในระดับต่างๆ ดังนั้นกลไกตลาดเป็นเรื่องสำคัญที่เกษตรกรควรจะรวมตัวกันเพื่อเรียกร้องให้รัฐเร่งพัฒนาตลาดกลางในแหล่งการค้าข้าวต่างๆ อ่านต่อ
โรงสีข้าวเจียเม้ง เป็นผู้ผลิตและจำหน่ายข้าวหงส์ทอง (Golden Phoenic) ที่เป็นที่รู้จักกันดีทั้งในและต่างประเทศ โดยผลประกอบการและมีผลงานเป็นที่น่าพอใจ เนื่องจากการได้เป็นผู้ส่งออกข้าวหอมมะลิรายแรกไปยังสิงคโปร์ สหรัฐอเมริกา ยุโรป และออสเตรีย ซึ่งในทุกๆ ขั้นตอนของการผลิตเป็นไปอย่างมาตรฐานสากลของ HACCP โดยมีสโลแกนว่า “Happiness is here” ปัจจุบันธุรกิจข้าวยุคใหม่ คือ ธุรกิจข้าวแปรรูปข้าวและการผลิตอาหารเพื่อสุขภาพ.. อ่านต่อ แหล่งผลิตส้มโอที่สำคัญของไทยในพื้นที่อำเภอสามพราน และนครชัยศรี สารเคมีซึ่งเป็นของคู่กับส้มโอมาช้านาน จึงก่อให้เกิดปัญหากับสภาพแวดล้อมที่เสื่อมโทรม น้ำขาดความอุดมสมบูรณ์ และสุขภาพผู้ผลิตที่แย่ลง ดังนั้นเกษตรกรมืออาชีพรุ่นใหม่ จึงปรับเปลี่ยนรูปแบบการผลิตเป็นแบบอินทรีย์ โดยมีเป้าหมายเพื่อความสุขของผู้ผลิตเป็นสำคัญ และหากผู้ผลิตมีสุขภาพกายและจิตดี ในเรื่องสมดุลธรรมชาติก็ค่อยๆ กลับคืนมา คุณภาพ และรสชาติของส้มโอย่อมดีแน่นอน ..อ่านต่อ
เครือข่ายข้าวเกิดบุญ เกิดจากการรวมตัวกันของกลุ่มที่เกิดจากสหกรณ์การเกษตรรวม 16 แห่ง โดยมีสหกรณ์การเกษตรเกษตรวิสัย จำกัด จ.ร้อยเอ็ด เป็นแม่ข่าย โดยมองที่อุตสาหกรรมต้นน้ำ กลางน้ำ และปลายน้ำ โดยมีสถาบันวิชาการด้านสหกรณ์เป็นผู้ประสานงานกับนักวิจัย ผู้ทรงคุณวุฒิ เอกชน รวมถึงการจัดเวทีแลกเปลี่ยนเรียนรู้ ซึ่งการจะทำสิ่งนี้ได้ต้องมีทั้งความเชื่อมั่นในคุณค่าของคน ความร่วมมือร่วมใจ รวมถึงวิสัยทัศน์ที่ไปถึงจุดหมายด้วย อ่านต่อ สภาพในปัจจุบันมีอากาศที่ร้อน ทำให้ปริมาณผักออกสู่ตลาดลดลง ประกอบกับสินค้าเกษตรต้องผ่านพ่อค้าคนกลางหลายทอดทำให้มีราคาที่สูง การปลูกผักคอนโดหรือสวนครัวกระถาง ซึ่งเป็นการปลูกผักในพื้นที่จำกัด จึงเป็นทางเลือกหนึ่งที่ได้ผลกำไรกับชีวิต ตลอดจนเป็นการหาความสุขส่วนตัวยามว่างกับครอบครัว ด้วยการทำการสร้างพื้นที่สีเขียวลดโลกร้อน และแม้จะเกิดความผิดพลาดขึ้นจากการปลูก อย่างน้อยเราก็ได้ความเพลิดเพลินและความสุขใจที่ได้ทำในสิ่งที่ตัวเองรัก อ่านต่อ
“ข้าว” ได้ถูกกำหนดให้เป็นพืชยุทธศาสตร์ที่สำคัญของประเทศ ทำให้ที่ดินปลูกข้าวได้เพิ่มขึ้นอย่างก้าวกระโดด ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงวิถีชีวิตจากดั้งเดิมไปสู่เทคโนโลยีสมัยใหม่ หรือ “การปฏิวัติเขียว”  แต่ชาวนาก็ยังต้องเผชิญกับปัญหาหลายด้าน ทั้งด้านการผลิต การตลาด วิกฤตภัยธรรมชาติ และโรคแมลงระบาด ดังนั้น การที่จะหลุดพ้นปัญหาดังกล่าว และเป็นเมล็ดพันธุ์แห่งความหวัง ที่จะขยายผลให้ชาวนากลุ่มอื่นต่อไปนั้น จึงต้องเป็นผู้ที่ “คิดเก่ง ทำเป็น เห็นอนาคต” .. อ่านต่อ น้ำสกัดมูลสุกรเป็นปุ๋ยน้ำหรือธาตุอาหารเสริม เนื่องจากมูลสุกรประกอบด้วยเศษพืชและสัตว์ จึงอุดมไปด้วยธาตุอาหารชนิดต่างๆ รวมทั้งสารอินทรีย์ที่ละลายน้ำได้หลายชนิด ซึ่งใช้เป็นธาตุอาหารที่สมบูรณ์ของพืชได้ สุกรเป็นสัตว์ที่มีการเจริญเติบโตเร็วมาก จึงต้องกินอาหารที่มีสารอาหารครบถ้วน โดยน้ำสกัดที่ได้มาจากกระบวนการหมักย่อยจุลินทรีย์ เป็นธาตุอาหารที่สุกรย่อยและไม่สามารถดูดซึมไปใช้ประโยชน์ได้หมดออกจากส่วนกากมูลสุกร จึงประหยัดและมีประสิทธิภาพมาก อ่านต่อ

ประเทศไทยได้รับการยกย่องในการเป็นแหล่งผลิตข้าวคุณภาพดี  โดยเฉพาะข้าวหอมมะลิพันธุ์ขาวดอกมะลิ 105 ซึ่งมีคุณสมบัติเด่นทั้งความหอมและความนุ่ม ทำให้ราคาของข้าวหอมมะลิทั้งตลาดใน และนอกประเทศมีราคาสูง ตลาดการค้าข้าวหอมมะลิเป็นตลาดที่บาง ดังนั้นการเปลี่ยนแปลงในด้านอุปสงค์และอุปทานเพียงเล็กน้อยก็ย่อมส่งผลกระทบต่อความผันผวนของราคาอย่างมาก หากตลาดส่งออกขาดความเชื่อมั่นในคุณภาพด้านความหอมก็เป็นเรื่องยากที่จะทำให้ราคาเหมือนเดิมได้ อ่านต่อ

 ประกาศ Go Green งดใช้ถุงหิ้วพลาสติก ภาชนะโฟม หลอด-แก้ว-ขวดพลาสติก อย่างเป็นทางการแล้ว สำหรับ”ตลาดสุขใจ” ในสวนสามพราน อ. สามพราน จ. นครปฐม ตลาดเกษตรอินทรีย์สายแข็ง ที่เน้นการจำหน่ายพืชผักอินทรีย์ เนื้อสัตว์ที่เลี้ยงโดยวิถีธรรมชาติ และอาหารแปรรูปที่มีส่วนผสมของวัตถุดิบอินทรีย์ ที่อุดหนุนจากพ่อค้าแม่ค้าในตลาดมากที่สุด ขณะที่บางร้านใช้วัตถุดิบอินทรีย์ 100% โดยมีจุดเด่น คือพ่อค้า แม่ค้าที่มาขายส่วนใหญ่เป็นเกษตรกรตัวจริงเสียงจริง เน้นการปรุงสด อ่านต่อ อ่านต่อ